Türkiye, hayvancılık sektörünü sarsan şap krizinin ağır sonuçlarıyla yüzleşiyor. Salgın yalnızca tarımsal üretimi etkilemekle kalmadı, aynı zamanda ülke yönetiminin riskleri öngörme ve yönetme kapasitesini de tartışmaya açtı.
Isparta İl Başkanı Elif Uzel Kurucu, “Riskler zamanında öngörülmez ve yönetilmezse, küçük bir sorun bile büyük bir ekonomik ve sosyal felakete dönüşebilir” diyerek süreci değerlendirdi
Öngörüsüzlüğün Bedeli
Elif Uzel Kurucu, Türkiye’nin şap krizinde şu tabloyla karşı karşıya kaldığını belirtti:
Riskler yeterince öngörülmedi,
Alınan önlemler yetersiz kaldı,
Güçlü eylem planları devreye sokulamadı.
İl Başkanı Kurucu, “Sonuç olarak yönetimsel zayıflık krizi derinleştirdi ve milyarlarca dolarlık zararın önüne geçilemedi” dedi.
Virüsten Bayrama Uzanan Süreç: İhmal Zinciri
Elif Uzel Kurucu, SAT-1 virüsünün İran’da görüldüğünde bakanlık tarafından aylar önce raporlandığını hatırlatarak şunları söyledi: “Türkiye’de ilk vaka 2 Mayıs’ta tespit edildi, 8 Mayıs’ta 1,5 milyon doz aşı sahaya sürüldü. Yani bulaş, raporlama ve ilk müdahale adımları vaktinde atıldı. Oysa risk yönetimi yalnızca ilk müdahaleyle sınırlı değildir. Doğru yönetim, öngörülmeyen durumlara ve handikaplara da hazırlıklı olmayı gerektirir. Kurban Bayramı bu handikaplardan biriydi.”
İl Başkanı Kurucu, hayvan hareketliliğinin etkin ve doğru hesaplanamadığını, sahada yeterli teknik personel bulunmadığını ve aşılamaların denetlenemediğini belirterek, “Riskin her aşaması sistematik biçimde yönetilemedi. Bayram dönemi öngörüsüzlükle birleşince kriz daha da derinleşti” dedi.
Şap Krizinin Bilançosu
Elif Uzel Kurucu, yetkililerin Mayıs’tan bu yana 13 milyon doz aşının sahaya ulaştırıldığını söylediğini hatırlattı. Ancak resmi kayıtlara göre 17 milyon, fiiliyatta ise 13–14 milyon civarında büyükbaş hayvan bulunduğunu vurguladı.
“Eğer ülkenin %60’ı risk altındaysa, en az 10 milyon hayvanın acil aşılanması gerekir. O halde sorular açık: Gerçekte kaç hayvana aşı yapıldı? 13 milyon doz uygulandıysa, sorun neden bu kadar büyüdü?” diyen İl Başkanı Kurucu, saha gözlemlerinin birçok bölgede hayvanların aşılanmadığını, aşılananların da yeterli bağışıklık kazanmadığını ortaya koyduğunu belirtti.
“Bu tablo, aşı tedariki ve uygulamasında ciddi zaafiyetler olduğunu gösteriyor” ifadelerini kullandı.
Vizyon Eksikliği: Üretici Sahipsiz
Elif Uzel Kurucu, devletin kriz anında üreticisini ve köylüsünü korumakla yükümlü olduğunu belirterek, şap krizinde bu sorumluluğun yerine getirilmediğini söyledi.
“5000 yıllık devlet geleneğimiz, bilgi, teknoloji ve tecrübemiz olmasına rağmen vizyoner bir duruş gösterilemedi. İki yıl önce SAT-2 salgınında başarılı bir sınav verildi. Antrenmanlı olmamıza rağmen bugün aynı başarı tekrarlanamadı” diyen İl Başkanı Kurucu, mevcut yönetimin üreticinin ve köylünün yanında olduğunu kanıtlayamadığını vurguladı.
İl Başkanı Kurucu, “5 milyar dolarlık zararın hesabı hâlâ verilebilmiş değil. Bu tablo değişim ihtiyacını açıkça ortaya koymaktadır” ifadeleriyle sözlerini tamamladı.
