Salebin sabırla yoğrulan hikayesini herkes bilmez. Önce tohum yere düşer. ‘Ben buradayım’ diyebilmek için, aylarca, yıllarca toprak altında bekler.Toprak, onun için amaç değil araçtır ve bunun farkındadır. Üstünden atmalı, gökyüzüne doğru yükselmelidir. Bilir içindeki şahaneliği; bekleyişinin sonundaki selameti. Günü geldiğinde çiçeğini açmalıdır; güzelliğiyle gözlere, lezzetiyle damaklardan dimağlara ulaşmalı, bütün bedeni huzura kavuşturmalıdır.  İşte bu şahane bitkinin işlenmiş damaklarda tat bırakan son evresi de bir bardak sıcak akışkanlığıdır. Isparta’da yıllarca seyyar salep satışı yapan Mehmet Çetinkaya “Salep bardağın içine girinceye kadar birçok aşamadan geçer. Onun vazgeçilmez lezzetinin sırrı da çok emekten geçmesinde gizlidir.” dedi. 

Bereketli Anadolu topraklarında yetişen salep orkidelerinin her damakta bıraktığı lezzet ve her gözde uyandırdığı ahenk farklı olup, her yörede kendine farklı bir isim bulmuştur. İşte Diliçıkık, Dildamak, Çamçiçeği, Çobançoluk, Tavşantopuğu, Katırtırnağı ve Çayırçiçeği gibi birçok farklı isimleri olan salebin hayat hikâyesini Isparta’da seyyar salep satıcısı Mehmet Çetinkaya’dan dinledik.

SALEP, SÜT İLE HAZIRLANIR

Çetinkaya “Salep, günümüzde su yerine sıcak süt ile hazırlanır, soğuk kış günlerinin vazgeçilmez güzel kokulu bir içeceğidir. Türk toplumu yazın şıra, kışın boza ve salep tüketmeyi seçmiştir. Kışın sokaklarda güğüm güğüm salep satılmakta, büyük porselen fincanlarda içilmekteydi. İşte o güğüm geleneğini günümüzde yaşatmaya çalışıyorum. Ve ekmeğimi bu şekilde çıkartıyorum. Kuzey Anadolu’da Kastamonu, Güney Anadolu’da Muğla, Antalya, Silifke, Güneydoğu’da Maraş, Malatya, Adıyaman, Doğu’da ise Bitlis, Van ve Muş’ta yaygın olarak bulunur. Ülkemizin verimli topraklarında yetişen 10 değişik cinse ait 38 farklı türdeki orkide bitkisinden elde edilen salep, günümüzde bu bitkilerin yumrusunun ihracatı yasaklanmış olup sadece işlenmiş toz şeklinde yurtdışına pazarlanabilir. Bu nadide içeceğin hikayeside Türlerin İslamiyet’i kabul etmesinden sonraki zamanlardan günümüze kadar gelmiştir. Şuan seyyar satışını yaptığım salebin sadece güzel tadı değil birçok faydası da vardır. Satış yaparken bunları da müşterilerime sıkmadan anlatmaya çalışıyorum” dedi.

SAĞLIK DEPOSU

Mehmet Çetinkaya salep hakkında bilinmeyen detayları da açıkladı. Çetinkaya: “Örneğin,  Göğüs yumuşatıcı, öksürük ve bronşit giderici, kabızlığı önler, zihni güçlendirir, basur hastalığının tedaviside kullanılır, âdeti düzenler, bağırsaktaki kurtların düşürülmesine yardımcı olur, vücuttaki ısıyı arttırır. Peki, lezzetli salep nasıl yapılır? Sorusunu da eşten dosttan çok duyduğum bir soru. Öncelikle marketten değil aktardan hakiki salep tozu satın alınmalı. 1 tepeleme tatlı çay kaşığı salep ve 1 tepeleme çay kaşığı nişastayı (herhangi bir türü), biraz şekerle birlikte, küçük bir kâsede karıştırılmalı biraz ılık süt ile ezerek, bulamaç haline getirip, Bir yandan Ocakta 1 litre süt kaynatın, kaynayan süte hazırladığınız karışımı, yavaş yavaş ekleyerek, bir yandan da çırpılmalı. Tadına bakarak, dilediğiniz kadar şeker ekleyip, kısık ateşte yarım saat kadar kaynattıktan sonra, ocaktan almaya yakın, 1 paket vanilya eklenmeli. Vanilyayı iyice karıştırdıktan sonra ocaktan alıp, sevdiğiniz bir kupaya doldurup, bol tarçın ilavesiyle yudumlayın.” Bilgilerini verdi. (Tuğba Serel)