Osmanlı salnamelerinden TÜİK verilerine uzanan süreçte Isparta’nın idari yapısı, tarihsel kaynaklar ve akademik çalışmalarla yeniden değerlendiriliyor. Süleyman Demirel Üniversitesi (SDÜ) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğretim üyeleri tarafından yürütülen çalışmada, Isparta’nın Osmanlı’dan Cumhuriyet’e uzanan yönetsel geçmişi, il yıllıkları, tarihsel belgeler ve güncel veriler ışığında ele alındı. Çalışmada, Isparta’nın idari yapısının geçmişten bugüne geçirdiği dönüşümün, kentin sosyoekonomik gelişimiyle yakından ilişkili olduğu vurgulandı.
Süleyman Demirel Üniversitesinde Prof. Dr. Hakan Mehmet Kiriş, “Osmanlı’nın son dönemlerinden itibaren yayımlanan salnameler, Isparta ve çevresinin idari yapısına ilişkin önemli veriler sunuyor. Cumhuriyet döneminde de bu gelenek sürdürülmüş; 1923-1938 yıllarını kapsayan ilk il yıllığı yayınlanmış, ardından 1967, 1973, 1983 ve 1996 yıllarında benzer yayınlar hazırlanmış. 2003 yılında ise klasik anlamda bir “il yıllığı” olmamakla birlikte, benzer formatta bir çalışmayla bu gelenek devam ettirilmiş” diye konuştu.
Veri kaynaklarına ilişkin değerlendirmede bulunan Prof. Dr. Kiriş, Osmanlıda modernleşme dönemiyle başlayan kayıt düzeninin büyük önem taşıdığı vurguladı. Kiriş, klasik dönemdeki “eyalet” sisteminin yerini modern “vilayet” yapısına bıraktığını, ancak o dönemdeki vilayetlerin bugünkü illerden çok daha geniş coğrafyaları kapsadığını belirtti. Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte “liva” ve “sancak”ların “il” statüsü kazandığını hatırlatan Kiriş, bugünkü idari yapının temellerinin bu dönemde atıldığını ifade etti.
1980’lerden sonra ise dijitalleşmenin etkisiyle bilgi paylaşımının arttığına dikkat çeken Prof. Dr. Kiriş, “1983 ve 2003’ten sonraki süreçte valilikler, kaymakamlıklar, belediyeler, üniversiteler ve hatta bireyler bile bilgi yayınlayabilir hale geldi. Bu, erişim açısından olumlu ama doğruluk açısından dikkatli olunması gereken bir gelişme” diye ifade etti.
2006 sonrası dönemde Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı’nın (BAKA) kurulmasıyla birlikte Isparta’ya ilişkin istatistiksel verilerin daha düzenli biçimde toplanmaya başladığına dikkat çeken Kiriş, “2009’da Prof. Dr. Hüseyin Gül koordinasyonunda hazırlanan Geçmişten Günümüze Isparta ansiklopedik projesi ise, Türkiye genelinde benzer çalışmalar için örnek model haline gelmiş durumda. Bugün TÜİK verileri, Isparta’nın demografik ve ekonomik analizlerinde temel başvuru kaynakları arasında yer alıyor” dedi.
TÜİK’in 2025 yılı verilerine göre Isparta’nın nüfusu 446 bin 409 kişi. Bunun %75,2’si şehirlerde, %61,2’si ise merkez ilçede yaşıyor. 2030 projeksiyonlarına göre nüfusun yaklaşık 460 bin civarında sabitleneceği tahmin ediliyor. Isparta’nın geleceğine ilişkin doğru projeksiyonlar yapabilmek için tarihsel ve istatistiksel kaynakların bütüncül biçimde değerlendirilmesi gerekiyor.
